Netvliesaandoeningen:

Natte leeftijdsgebonden maculaire degeneratie (wAMD)

Natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie (natte AMD) is een chronische oogaandoening die wordt veroorzaakt door abnormale groei van bloedvaten in de macula.¹ Door lekkage van deze nieuwe bloedvaten sijpelen bloed en vocht in het netvlies;² indien onbehandeld, kan dit leiden tot ernstig, onomkeerbaar verlies van het centrale gezichtsvermogen.¹

Patiënten met natte AMD kunnen merken dat hun centrale zicht wazig, vervormd of verduisterd is door een lege plek.³ Zij kunnen problemen ondervinden met lezen, autorijden of het herkennen van gezichten.¹

Wet AMD maakt 10-15% van de gevallen van AMD uit, waarbij patiënten vaak zijn voortgekomen uit de droge vorm van de ziekte. In tegenstelling tot droge AMD ontwikkelt natte AMD zich echter snel en moet deze dringend worden behandeld.³

Een snelle diagnose en behandeling van natte AMD is van vitaal belang. Overeenkomstig de aanbevelingen van het Royal College of Ophthalmologists mag de tijd tussen diagnose en behandeling niet langer zijn dan 2 weken.⁴

Diabetisch maculair oedeem (DME)

Diabetisch maculair oedeem (DME) is een complicatie van diabetes die optreedt wanneer er schade is aan de bloed-retinale barrière, waardoor zich vocht ophoopt in de intraretinale lagen van de macula.⁵
Hyperglykemie als gevolg van ongecontroleerde diabetes kan na verloop van tijd leiden tot ernstige schade aan lichaamssystemen, met name zenuwen en bloedvaten.⁶
Wereldwijd is diabetes een belangrijke oorzaak van:⁶
 

DME is een complicatie van diabetische retinopathie. Het kan in elk stadium van diabetische retinopathie optreden, hoewel de kans groter is naarmate de ziekte langer duurt.^7,8 Ongeveer 7% van de mensen met diabetes heeft DME.⁹

Netvliesocclusie (RVO)

Retinale veneuze occlusie (RVO) is na diabetische retinopathie de meest voorkomende vasculaire aandoening van het netvlies. Occlusie van een netvliesader veroorzaakt bloedingen en maculair oedeem, wat kan leiden tot een pijnloze vermindering van het gezichtsvermogen. De incidentie van RVO hangt sterk samen met de leeftijd, vooral boven de 70 jaar.¹⁰

Er zijn twee soorten RVO:¹¹

• Branch RVO (BRVO), veroorzaakt door trombose bij een arterioveneuze kruising waar een slagader en een ader een gemeenschappelijke vaatschede delen.
• Centrale RVO (CRVO), die het gevolg is van trombose van de centrale netvliesader wanneer deze door de lamina cribrosa loopt.

BRVO komt 2 tot 6 keer vaker voor dan CRVO.¹¹

RVO kan op verschillende manieren gezichtsverlies veroorzaken; maculair oedeem in het centrum van het netvlies is een veel voorkomende complicatie van deze aandoening en kan leiden tot slechter zicht. RVO kan grofweg worden ingedeeld in ischemische en niet-ischemie. Retinale ischemie leidt tot een verhoogde productie van VEGF, die de vorming van nieuwe bloedvaten in de iris en/of het netvlies bevordert. Verdere complicaties zijn neovasculair glaucoom, glasvochtbloeding en netvliesloslating.¹¹

De behandelingsmogelijkheden voor RVO omvatten observatie, intravitreale steroïden, anti-VEGF middelen en lasertherapie.¹¹

Proliferatieve diabetische retinopathie (PDR)

Diabetische retinopathie (PDR) is een complicatie van diabetes waarbij langdurige hyperglykemie de microvasculatuur van het netvlies beschadigt.¹² PDR wordt gekenmerkt door de groei van nieuwe bloedvaten van het netvliesoppervlak naar de glasvochtholte als reactie op chronische hypoxie van het netvlies.¹²

Diabetische oogziekte is een belangrijke oorzaak van blindheid onder volwassenen in de werkende leeftijd.12 Ongeveer 7% van de mensen met diabetes heeft PDR.13 Patiënten met diabetes type 1 en type 2 lopen een risico om de aandoening te ontwikkelen, en het risico neemt toe naarmate de diagnose langer geleden is. Goede controle van bloedsuiker, cholesterol en bloeddruk kan het risico echter helpen verminderen.¹²

Behandelingsmogelijkheden voor PDR zijn laser, anti-VEGF-behandeling of vitrectomie.¹⁴

Choroïdale neovascularisatie (CNV)

Choroïdale neovascularisatie (CNV) treedt op wanneer abnormale bloedvaten afkomstig uit het vaatvlies via het membraan van Bruch in het netvlies groeien. De pathofysiologie omvat veranderingen in het normale transport van metabolieten, ionen en water over het membraan van Bruch, waardoor de voeding en stabiliteit van het retinale pigmentepitheel (RPE) wordt gewijzigd en het transport van afvalstoffen uit het netvlies wordt veranderd. Als gevolg van hypoxie komt VEGF vrij bij de RPE, wat een reeks angiogene reacties in gang zet. Breuken in het membraan van Bruch zijn nodig om nieuwe bloedvaten van de choroïdale vasculatuur naar het netvlies te brengen.¹⁵ CNV kan ontstaan in combinatie met een aantal oogaandoeningen, waaronder AMD en pathologische myopie (een sferisch equivalent van -8,0 dioptrie of minder of een axiale lengte van 32,5 mm of meer).¹⁶

Symptomen van CNV die het centrale gezichtsvermogen aantasten, zijn onder meer verminderde gezichtsscherpte, metamorfopsie en scotomen.¹⁵
Het doel van CNV-behandeling is het verbeteren of stoppen van de achteruitgang van de gezichtsscherpte.17  VEGF blijkt een belangrijke rol te spelen in de pathogenese van CNV; daarom kan de behandeling bestaan uit anti-VEGF-middelen.¹⁶

Retinopathie van prematuriteit (ROP)

Retinopathie van prematuriteit (ROP) is een potentieel blindmakende aandoening die te vroeg geboren kinderen met een lage zwangerschapsduur en een laag geboortegewicht kan treffen.¹⁸ Uit een recent onderzoek naar ernstige visuele handicaps als gevolg van ROP bleek dat de meeste gevallen mogelijk te voorkomen waren.¹⁹ Vroeggeboorte stopt de normale ontwikkeling van de netvliesvaten.²⁰ In sommige gevallen kan schade aan het netvlies leiden tot netvliesloslating - wat kan leiden tot gezichtsverlies en blindheid.²¹

ROP treft tweederde van de baby's die minder dan 1.251 g wegen. Voor de meerderheid is ROP mild en lost het vanzelf op, maar een kleine subgroep ervaart een ernstigere ziekte en heeft behandeling nodig.²²
In geval van ernstige ROP is tijdige behandeling essentieel om ernstige slechtziendheid te voorkomen.¹⁹

Afkortingen en referenties:

AMD, leeftijdsgebonden maculaire degeneratie; BRVO, branch retinal vein occlusion; CNV, choroidal neovascularisation; CRVO, central retinal vein occlusion; DME, diabetic macular oedema; NHS, National Health Service; PDR, proliferative diabetic retinopathy; ROP, retinopathy of prematurity; RPE, retinal pigment epithelium; RVO, retinal vein occlusion; VEGF, vascular endothelial growth factor.